تـامين آسايش حرارتي افراد در فضاهاي انسان ساخت يكي از عمده ترين اهـداف در طراحـي مـعماري بـه‌شـمار مي‌رود زيرا در چنين شرايطي است كه افـراد سـاكن در فـضا مـي‌تـوانند با حداكثر كارايي و توان فكري و جسمي فعاليت يا به‌بهترين نحو استراحت نمايند.
بـه‌طور كـلي زنـدگي روزمره ما به‌سه قسمت تقسيم ميشود: فعاليت، خـستگي، تـجديد قـوا. در اثـر كـار و فعاليت خسته مي‌شويم و براي رفع خـستگي و تـجديد قوا به‌تفريحات سالم، استراحت و خواب نياز داريم. در شـرايط مـحيطي نـامناسب قـادر به‌صحيح كار كردن نيستيم، زودتر خسته مي‌شـويم و ديـرتر تـجديد قـوا مـي‌كنيم. به‌بیان ساده‌تر، در شرايط محيطي نـامطلوب، مـراحل سه‌گانه ياد شده به‌درستي انجام نمي‌شود و عدم انجام صـحيح مراحل فوق فشارهايي را بر جسم و روان انسان وارد مي‌سازد كه باعث از دسـت دادن كـارآيي او ميشود و در نهايت در سلامتي انسان اختلال ايجاد مي‌كند.
منظور از شرايط محيطي، تركيب يا تاثير همزمان عناصر اقليمي دما، رطوبـت، تـابش و جريان هواست و عكس‌العمل انسان نسبت به‌گرما يا سرماي مـحيط تـنها بـه‌دمـاي هـوا بستگي ندارد. البته از ميان چهار عنصر ياد شده، دما و رطوبت هوا تاثير عمده‌تري بر آسايش انسان دارد.
به‌مجموعه شرايطي از دما و رطوبت هوا كه در آن اكثر افراد احساس راحتي داشته باشند «منطقه آسايش» گفته ميشود که محدوده تقریبی آن در این شکل مشخص شده است. براساس مطالعات و آزمـايش‌هايي كه بر روي افرادی با سن و جنس مختلف انجام گرفته چنين نتيجه شده‌است كه اكثر افراد در دماهاي بين 21 تا 26 درجه سانتيگراد (سلسيوس) و رطوبت نسبي 30 تا 60 درصد از نظر فيزيكي راحت هستند.
البته عكس‌العمل انسان در برابر شرايط اقليمي پديده‌اي تجربي است و در فـرهنگ هـا و مـناطق جـغرافيايي مـختلف متفاوت است. به‌طور مثال در بـريتانيا دمـاي 14 تـا 21 درجـه سـلسيوس مـطلوب اسـت در حالي‌كه در مناطق اسـتوايي دماي 23 تا 29 درجه و رطوبت نسبي 30 تا 70 درصد ترجيح داده ميشود.
آنـچه بـه‌طور تـقريب براي ایران پيشنهاد شده اين است كه چنانچه دمـاي هـوا در تابستان به 21/5 تا 29 درجه و در زمستان بين 20 تا 25/7 درجه (بسته به‌موقعيت جغرافيايي و شرايط آب و هوايي حاكم) و رطوبت نسبي بين 30% تا 65% باشد، شرايطی مطلوب براي اكثر افراد خواهد بود.
اين محدوده تقريبي پيشنهاد شده، براي فضاهاي داخلي (يعني فضاهايي واقـع در سايه) با لباس معمولي داخل منزل، انجام فعاليت‌هاي سبك و با فـرض آرام بودن جريان هوا پيشنهاد شده است. اين نكته را هم بايد اشاره كرد كه در منطقه آسايش، تغييرات رطوبت هوا بيشتر براي انسان قابل تحمل اسـت تـا تـغييرات دمـاي هـوا و بـه‌هـمين دليل لازم است دماي هواي داخل ساختمان بادقت بيشتري كنترل شود. البته ميزان رطوبت هوا هم بايد مورد تـوجه قـرار گـيرد چون رطوبت بيش از حد در زمستان باعث ايجاد تعرق بر روي سـطوح سـرد داخـلي مـثل سـطح شيشه پنجره‌ها و رطوبت كم باعث ايجاد الكتريسته ساكن ميشود كه در بعضي از فضاها مشكل آفرين خواهد بود.
نقش ساير عناصر اقليمي نيز در تغيير و گسترش منطقه آسايش قابل توجه است. به‌طور مثال بر اساس مطالعات انجام شده، شرايطي با دماي 35 درجه و رطوبت نسبي حدود 15% خارج از منطقه آسايش خواهد بود. اما چنانچه در چنين شرايطي به‌میزان 35 گرين (هر گرین حدود 64.79 میلی‌گرم است) در هر پوند، رطوبت به هوا اضافه شود شرايط هوا از نظر آسايش انسان مناسب خواهد شد، موقعیت (A) در این شکل. و اين همان عملي است كه در تابستان و در مناطق خشكي مثل يزد، كرمان و كاشان انجام ميشود، به‌اين صورت كه در حياط يا روي گياهان آب پاشي می‌شود يا حوض و فواره ايجاد می‌شود كه رطوبت هوا افزايش یافته و باعث كاهش دماي آن شود.
در مناطق مرطوبي چون سواحل درياي مازندران، سواحل خليج فارس و درياي عمان، كه رطوبت هوا زياد است، با بهره‌گيري از جريان هوا يعني وزش باد مي‌توان شرايط مناسبي ايجاد كرد. به‌طور مثال در دماي 30 درجه در صورتي‌كه رطوبت نسبي هوا 60 درصد باشد شرايط ناراحت كننده خواهد بود اما در صورتي كه در همين شرايط بادي با سرعت 3 متر در ثانيه (600 فوت در دقيقه) وزش داشته باشد، شرايط مناسب خواهد شد، موقعیت (B) در این شکل.
دماهاي زیر منطقه آسايش را مي‌توان با بهره‌گيري از انرژي خورشيدي جبران كرد. به‌طور مثال، دماي 15 درجه براي انجام فعاليت هاي سبك و با لباس معمولي داخل منزل مناسب نيست. اما در صورتي‌كه در چنین فضایی آفتاب با شدت 36 کیلو کالری بتابد، شرايط مناسب خواهد بود، موقعیت (C) در این شکل. بنابراين با افزودن رطوبت به‌هوا و استفاده از دو عنصر ديگر اقليمي يعني باد و تابش آفتاب، مي‌توان محدوده آسايش تعريف شده با دما و رطوبت نسبي هوا را به‌ميزان قابل توجهي گسترش داد.
